شبكة إيماننا الإسلامية | الدروس و المحاضرات
   
   
 

kitaaba xahaawiya`aa

 

 

 

 

 

 

 

 

KITAABA

XAHAAWIYA`AA

   
 

 

ÈÓã Çááå ÇáÑÍãä ÇáÑÍíã

æÈå äÓÊÚíä

( ÇáÍãÏ ááå ÑÈ ÇáÚÇáãíä  ÞÇá ÇáÚáÇãÉ ÍÌÉ ÇáÇÓáÇã ÃÈæ ÌÚÝÑ ÇáæÑÇÞ ÇáØÍÇæì ÈãÕÑ : åÐÇ ÐßÑ ÚÞíÏÉ Ãåá ÇáÓäÉ æÇáÌãÇÚÉ Úáì ãÐåÈ ÝÞåÇÁ ÇáãöáøóÉ æãÇíÚÊÞÏæä æíõÏöíäõæä Èå ÑÈ ÇáÚÇáãíä ).

BISMILLAAHIRRAHGMAANIRRAHGIIM

Eegan Rabbi faarsee,ergamaa isaa Muhammadiifii, aali`iifii, asaabaa, isaanitiifii, warra karaa isaanii deeme hundarratti nagayaafii, rahmata buusee.

 

Wannin je`u kitaabni kun, kitaaba Tawhiidaa kan sheekhtichi, (Abuu ja`far, Ahmad Muhammad xahaawii) misraa je`amu tolche. Dhaloonni sheekhticha kanaa 239 misratti. duutii isaa 321, akka taariikha islaamatti .Tawhiinni, inni kaaye? takkaa walitti qabe kun, aqiidaa (salafaati) je’ama. Namni isa booda dhufe hundi ,karuma isaa kana deeme , hoggaa aqiidaa,addeessu karuma isaati, qabatee, deema.

 

Duuba sheekhtichi sun akki je’e: kitaabni kun aqiidaa ahlissunati waljamaa’aadhaa kan ulamaan mazaahiba afranii hundi qeebaletee tuwhiida Rabbii keessatti irratti deeman.

äóÞõæáõ Ýöì ÊóæÍöíÏö Çááøóåö ãõÚúÊóÞöÏöíäó ÈöÊóæÝöíÞö Çááøóåö

Nuti warri (Ahlissunna`aafii jamaa`aa) je’amu,wanni tawhiida Rabbii keessatti jennu kan yaannu, kan Rabbiin nu qunnamsiise:

Çóäøó Çááøóåó æóÇÍöÏñ áÇó ÔóÑöíßó áóåõ

Rabbiin ,yookaa waaqni,keenya ,tokkicha , shariika hin qabne.

Wanni dura dursoo nama saalfaterra, takkaa ballagherra jiru, shahaadaa qabatu.

( laa ilaaha illallaahu, Muhammadursuulullaahi) je`u.( laa ilaaha illallaahu) jechuun: Rabbii tokkicha malee ,kan ibaadaa akka salaataa ,soomanaa ,isaaf waa qalu`uu ,isa kadhatu`uu, haqa godhatu,hin jiru kan sifa, akka sifa, isaa qabu, hin jiru kan humna wahiin argamsiisu qabu ,kan sifa waa hundaan beeku qabu,hin jiru, tanaaf jecha, kan waa uumu isa malee hin jiru.

Rabbiin tokkichaa yaadun, nama biraatif, sifa, akka sifa isaa kennuu dhabu`ammallee nama biraatu,waa uumaa,nama razaqaa ,ilmoo namaa kennaa,nama ajjeesaa yaaduu dhabu’. Ammallee nama isan tayeniitu ibaadaa haqa godhataa, yaaduu dhabu’.

Namni Rabbiin tokkichaa yaada`aa, waan biraa ibaadu, iimaana hin qabu.

Tokkummaa Rabbii yaadun,Rabbi malee ,Rabbiin biraa,kan ibaadaa haqa godhatu, hin jiruu yaadun, waan nabiyyoonni hundi, ummata isaanittiin dhufe. waan malaaykan ragaa baate, waan wanni uumame hundi ragaa baate.odoo Rabbiin lama tayee, wanni uumamaa hin jirtu. Waan wal diddaan, isaan jiddu`utti,argamuun oollef. Duuba namni,waan uumame kana ayli`iin laale, kan akka, dachi`iifii sami`ii, ammallee waan isaan lamaan keessatti uumamee, laale, ammallee namni ifuma ,akka itti uumame laale, Rabbiin ni jiraa, ni beekha. akka Rabbiin waa hunda uume.Tokkicha taye, ni hubata.

æóáÇó ÔóÆ ãöËúáóåõ

Wanni Rabbii tokkicha fakkaatu hin jiru, zaatafii,sifaafii, dalagaa keessatti, hiriyaa hin qabu.

Wanni sifarraa,Rabbiifii namni biraa, yaamamuun,kan akka jiru`uu, arga`aa, dhageyti`ii ,beekkomsaa, maqa`aatu tokko malee, ma`naan tokkoo miti .Fakkeeysa`aaf, beekkomsi Rabbiitifii,kan namaa ,akka tokkoo miti,akkoma rabiin. qur`aana keessatti:

áóíúÓó ßóãöËúáöåö ÔóÆñ æóåõæó ÇáÓóãöíÚõ ÇáÈóÕöíÑ

Je`e. akkana jechuun wanni Rabbi fakkaatu hin jiru, inni ni dhagayaa ni arga jechu’u.

æó áÇó ÔóÆ íõÚúÌöÒóåõ

Wanni Rabbi dadhabsiisu hin jiru, waan humniti isaa guutuu taatef, Rabbiin waa hundarratti dandayaadha.

æóáÇó Çöáóåó ÛóíúÑõå

Rabbii tokkicha waa takka isa hin dadhabsiifne malee, Rabbiin biraa hin jiru.

ÞóÏöíãñ ÈöáÇó ÇöÈúÊöÏóÇÁ

Rabbiin kan duruma jiru, kan guyyaa keessaa hin argamin.

ÏóÇÆöãñ ÈöáÇó ÇöäúÊöåóÇÁ

Rabbiin kan zalaalamii jiraatu, kan duuti ittin dhaqqabne.

áÇó íóÝúäóì æóáÇó íóÈöíÏ

Rabbiin akka wanni biraa dhumtutti ,hin dhumu.

æóáÇó íóßõæäó ÇöáÇøó ãóÇ íõÑöí

Waan Rabbiin fedhe malee, wanni biraa hin argamtu, kheyrii tayuu,sharrii tayuu ,toltuu taatuu, hamtuu,taatuu wanni Rabbiin hin fedhin hin taatu. haa tayuu Rabbiin waan hamtuu hin jaalatu,ittilleen ajaju, ammoo waan gaarii ni jaalataa, ittillee ajaja, Rabbiin waan hin jaalanne argamsiisun ,hikma`aafi,odoo nuti beekhullee baannee.

áÇó ÊóÈáõÛóåõ ÇáÃóæúåóÇã

Waaqa, takkaa Rabbi, seyiinsi, isa beekhu'utti hin gayu.

æóáÇó ÊõÏúÑößóåõ ÇáÇóÝúåóÇã

Ammallee beekkomsi namaa,takkaa ayliin namaa,waan waaqni taye,beekhuu hin dandeessu,takkaayuu beekhuu hin dhaqqabdu, wanni Rabbii guddaa beekhaniin, sifa isaatini, waan inni uume laalu`uuni, fakkeysa`aaf samii laalu`uun, akka namni dandeytii guddoo qabu, kan beekkomsa guddaa qabu, isii uume beyna. 

æóáÇó íõÔúÈöåõ ÇáÃóäóÇã

Rabbiin nama hin fakkaatu.Namnilleen Rabbi hin fakkaatu.waa takka waan inni uumerraa, wanni isa fakkaattu hin jirtu, sifti Rabbii sifa namaatin adda,Rabbiin beekha`aa ,haatayuu beekkumsi isaa, beekkomsa akka beekkomsa keenyatii miti, inni dandaya`. haa tayuu,dandeytin isaa ,dandeytii akka teenyatii miti

Íóìøñ áÇó íóãõæÊ

Rabbiin jiraa hin duune.

Þóíøõæãñ áÇó íóäóÇã

Kan amrii (dhimma) waan uumetiin dhaabbatu. kan hin rafne , kan hin daganne , kan hin haajamne.

ÎóÇáöÞñ ÈöáÇó ÍóÇÌóÉ

Rabbiin waan uume hunda, itti haajamu'uun male'etti uume

ÑóÇÒöÞñ ÈöáÇó ãóÄõäóÉ

Cinqi`iin male`etti, waan uume hunda, razaqa

ãõãöíÊñ ÈöáÇó ãóÎóÇÝóÉ

Rabbiin waan ajjeesuu fedhe soda`aan male`etti ajjeessaa, namaatu maa ajjeefte, naan je`aa soda`aan male`etti,waytii fedhe akka fedhetti , nama fedhe ajjeesaa , namni isa gaafatu hin jiru.

ÈóÇÚöËñ ÈöáÇó ãóÔóÞóÉ

Rabbiin cinqiin isatti dhaqqabu'uun male`etti , nama du'e, qabri`ii kaasa.

ãóÇ ÒóÇáó ÈöÕöÝóÇÊöåö ÞóÏöíãðÇ ÞóÈúáó ÎóáúÞöåö ÇáÎóáúÞ

Rabbiin sifa guutummaadhaa ,ta odoo khalqiin khalqin qabu saniin jira haaluma odoo waa hin uumin qabuun jira.

áóãú íóÒúÏóÏú Èößóæäöåöã ÔóíúÆÇó áóãú íóßõäú ÞóÈúáóåõã ãöä ÕöÝóÊöåö

Sifa odoo khalqii hin uumin, hin qabne, isaan uumu`uun, hin ida`amne.

æóßóãóÇ ßóÇäó ÈöÕöÝóÇÊöåö ÃóÒóáöíøðÇ

Rabbiin akkuma,sifa guutuu,odoo khalqii hin uumin dura , qabaa qabaatuu ture.

ßóÐóáößó áÇó íóÒóÇáõ ÚóáóíúåóÇ ÃóÈóÏöíøðÇ

Akkasuma eega isaan uumeysi, sifa sanerratti,zalaalamii jiraatu'urraa, hin jirjiiramne. Tanaaf jecha Rabbiin sifa duraan hin qabneen, wassafame jechuun haala durirraa jirjiirame jechuun hin gayu.

áóíúÓó ÈóÚúÏó ÎóáúÞö ÇáÎóáúÞó ÇöÓúÊÝÇÏ ÇöÓúãõ ÇáÎóÇáöÞö

Rabbiin eega waa uumee maqaa (uuma`aa) hin arganne,inni duruma maqaa khaaliqaa, takkaa uuma'aa kana qabu. Khaaliqa jechuun: kan waa uumu jechu`uu, eega khalqii uumee isa hin argannee, duruma qaba.

æóáÇó ÈóÇóÍúÏóÇËö ÇáÈóÑöíøóÉö ÇöÓúÊóÝóÇÏó ÇöÓúãõ ÇáÈóÇÑöì

Ammallee bariyyaa uumu`uun,maqaa baari`ii hin arganne, bariyyaa jechuun khalqii jechu’.

áóåõ ãóÚúäóì ÇáÑóÈõæÈöíóÉö æóáÇó ãóÑúÈõæÈó

Rabbiin,odoo waan khalaquufii,waan razaqu, hin uumin,Rabbi je`amuu ture. Rabbi jechuun: kan waan uume tooyatu, kan waan isiin itti haajamtu kennuuf jechu’.

æóãóÚúäóì ÇáÎóÇáöÞö æóáÇó ãóÎúáóæÞ

Akkasuma, odoo waan khalaqin, maqaa khaaliqaa qaba kan wanni uumame hin jirre.

æóßóãóÇ Ãóäøóåõ ãõÍöìøó ÇáãóæúÊóì ÈóÚúÏó ÇöÍúíóÇÆöåöã ÇöÓúÊóÍóÞó åóÐóÇ ÇáÇöÓúã ÞóÈúáó ÇöÍúíóÇÆöåöã

Rabbiin akkuma, eega nama du`e, jiraachisee jiraachisaa je'amee yaamamu, haqa godhatu qaa jiraachisa`aa kana, odoo isaan hin jiraachisin, haqa godhate

ßóÐóáößó ÇöÓúÊóÍóÞó ÇöÓúã ÇáÎóÇáöÞö ÞóÈúá ÇöäúÔóÇÆöåöã

Akkasuma,maqaa khaaliqa jechu`uu , {inni waa uumaa jechu`uu} oddoo isaan hin uumin , haqa godhata.

Ðóáößó ÈóÃóäøó Çááøóåó Úóáóì ßõáøö ÔóÆò ÞóÏöíúÑ

Wanni akkas jenneef,Rabbiin waa hundarratti dandaya'a.

æóßõáøó ÔóÆò Çöáóíúåö ÝóÞöíÑ

Wanni hundi gara Rabbiiti haajamti.

æóßõáøõ ÃóãúÑò Çöáóíúåö íóÓöíÑ

Amriin hundi gara isaati deebiti .Taligaan waa hundaa harka isaati jirti, wahayyuu isarratti laaftu`uu, wanni isa dhibu hin jiru.

áÇó íóÍúÊóÇÌõ Çöáóì ÔóÆ 

Rabbiin dureessa waa takkatti hin haajamne, kan  hin gar gaarsifanne.

áóíúÓó ßóãöËúáöåö ÔóÆñ

Rabbiin kan waa takka keessatti , wanni isa fakkaatu , hin jirre.

æóåõæó ÇáÓóãöíÚõ ÇáÈóÕöíÑ

Rabbiin dhagaya`a,ammallee arga`a. haatayuu dhageeytii Rabbiitifii, ammallee argaan isaa , akka dhageytii namaatifii ,argaa isaanitii miti, maqaadhatu wal gaxxame malee ,ma`naan tokkoo miti,maqaan sifaa ,wal fakkaatun hin dhibuu, sun waan Rabbiin ifiin yaamee, nuti waan Rabbiin ifiin yaamen isa yaamuu qabna, ma`naan , isi`ii ta khalqi`iitin, adda tayuu, yaadu`uun wajji.

ÎóáóÞó ÇáÎóáúÞó ÈöÚöáúãöåö

Rabbiin waan uume hunda beekkomsa isaatin uumee, xiqqaattuu, guddattuu , wanni isarraa dhokhatu hin jiru.isaatu uumee , silaa akkamiin ,isarraa dhokhatti? wanni nuti laallee garru kun , akka kan isii uume , beekhaa taye,ragaa baati.

æóÞóÏøóÑó áóåõã ÃóÞúÏóÇÑðÇ

Rabbiin waan uume hundaaf, likkii godhee jira. hanga isi`iitifii,bakka isi`iitii , akka isi`ii godhee jira ,odoo isiin hin argamin ,takkaa hin uumamin .

æóÖóÑóÈ áóåõã ÂÌóÇáÇð

Ammallee Rabbiin waan uume hundaaf,umrii isi`ii,gaafa itti duutu, likeessee jira, kan wahayyuu bakka isi`ii hin dabarre . kan irraa boodan aanne . kan dura hin dabarre.

æóáóã íóÎúÝó Úóáóíúåö ÔóÆ ÞóÈúáó Ãóäú íóÎúáõÞóåõã 

Rabbiin odoo khalqii hin uumin, waan eega isaan uume tayu'uu jiraatan beekhaa , waa takka haala isaan tayu`uu jiraatanirraa , wanni isarraa dhokhatu , hin jiru.

æóÚóáöãó ãóÇ åõãú ÚóÇãöáõæäó ÞóÈúáó Ãóäú íóÎúáõÞóåõã

Rabbiin odoo khalqii hin uumin , waan isaan dalagu`uu taa'an hunda beekha.

æóÃóãóÑóåõã ÈöØóÇÚóÊöåö æóäóåóÇåõã Úóäú ãóÚúÕöíóÊöåö

Rabbiin gabroottan isaa,dubbii isaa dhagayanii waan gaarii dalagu'utti, ajajeeti ,dubbii isaa didanii,waan hamtuu dalagu'urraa dhoowwe. Maalif ,wanni Rabbiin isaan uumef , akka dubbii isaa dhagayanii, isuma qofa ibaadani`iifi yookaa gabbaraniifi

æóßõáøó ÔóÆò íóÌúÑöì ÈöÊóÞúÏöíÑöåö

Wanni argamu hundi, qudraa Rabbiitifii, likkeessuu isaatifii.

æóãóÔöíÆóÊõåõ

Fedhii isaatin  argamti .

æóãóÔöíÆóÊöåö ÊóäúÝõÐ

Fedhiin Rabbii , bakka geessii .

  áÇó ãóÔöíÆóÉö áöáúÚöÈóÇÏö ÇöáÇøó ãóÇ ÔóÇÁó áóåõã

Gabroonni Rabbii,waan Rabbiin fedhe malee , fedhii biraa hin qaban

  æóãóÇ ÔóÇÁó áóåõã ßóÇäó

Wanni Rabbiin isaanif fedhe : ni taati

æóãóÇ áóãú íóÔóÃ áóã íóßõä

Wanni Rabbiin isaanif hin fedhin, hin taatu .

íóåúÏöì ãóä íóÔóÇÁõ æóíóÚúÕöãõ æóíõÚóÇÝöì ÝóÖúáÇð

Rabbiin nama fedhe gabroottan isarraa ni qajeelcha. ni tiysa, ni fayyisa, arjummaa isaatin , tola ooluu isaatin.

æóíõÖöáõ ãóä íóÔóÇÁõ æóíóÎúÐõáõ æóíóÈúÊóáöì ÚóÏúáÇð

Rabbiin nama fedhe, gabroottan isarraa ni jallisa,ni xiqqeessa, ni mokkora .kan itti roorrisuu hin je`amne. Maalif, wanni hundi tan isaatii, namni, waan ifii akka fedhe godhuu qabaa roorroo hin je’amu.

 æóßõáøóåõã íóÊóÞóáøóÈõæäõ Ýöì ãóÔöíÆóÊöåö Èóíúäó ÝóÖúáöåö æóÚóÏúáöåö

Gabroonni Rabbii hundi,akka Rabbiin fedhetti, tolaafii, haqa Rabbii jidduu , gara gagalan.

 æóåõæó ãõÊóÚóÇáò Úóä ÇáÇóÖúÏóÇÏö

Rabbiin , namni isaan morku jiraatu`urraa , ol taye.

æóÇáÃóäúÜÜÜÜÜÜÏóÇÏö

Ammallee namni akka isaa jiraatu`urraa ,ol taye. inni fakkaataa hin qabu, namni sifa akka sifa isaa qabu,kan dalagaa akka dalagaa isaa qabu, hin jiru, Rabbiin,kan waa hunda keessatti , hiriyaa hin qabne.

áÇó ÑóÇÏøó áöÞóÖóÇÆöåö

Wanni ,takkaa namni,waan Rabbiin mure , deebisu hin jiru.

æóáÇó ãõÚóÞöÈó áöÍõßúãöåö

 Wanni hukmii, yookaa firdii isaa, booda aansu hin jiru namni maa murtii tana goote je`uun hin jiru .

æóáÇó ÛóÇáöÈó áÃóãúÑöåö

Namni amrii isaa injifatu hin jiru, Rabbiin , tokkicha, waa hunda injifatu .

 

 ÂãóäøóÇ ÈöÐóáößó ßõáøöåö

Nuti waan dubbannee dabarsine hundatti amanne, dhugo`oomsine.

  æóÃóíúÞóäøóÇ Ãóäøó ßõáÇð ãöä ÚöäúÏö Çááøóåö

Wanni hundi fedhii Rabbiitin taatii ,qudraa isaatin argamtee, taasisuu isaatin taatee beynee , hubanne.

 

æóÃäøó ãõÍóãøóÏÇð ÚóÈúÏõåõ ÇáãõÕúØóÝóì

Ammas,nuti nabi Muhammad, ergamaan Rabbii, gabricha isaa, filamaa tayuu yaanna.

æóäóÈöíøõåõ ÇáãõÌúÊóÈóì

Ammallee nabiyyii isaa, maraxamaa.

æóÑóÓõæáõåõ ÇáãõÑúÊóÖóì

Ergamaa isaa,jaalatamaa tayuu yaanna ,takkaa amanna , dhugo’oomsina.

æóÇóäøóåõ ÎóÇÊóãõ ÇáÃóäúÈöíóÇÁö

Nabi Muhammad, nageenyi isarratti haa jiraatuu, maayyii anbiyootati. Rabbiin ergaa isaa isaan fixe. Takkayuu isarratti dhaabe, isa booda ergamaan Rabbii haaroyni hin dhufuu yaanna.

æóÇöãóÇãõ ÇáÇó ÊúÜÞöÜÜíóÇÁö

Ammas nabi Muhammad,imaama warra Rabbi sodatuu tayuu yaanna.

 æóÓóíöÏõ ÇáãõÑúÓóáöíäó

Akka nabi Muhammad gooftaa ergamoota Rabbii taye yaanna.

æóÍóÈöíÈõ ÑóÈøö ÇáÚóÇáóãöíä

Ammallee nabi Muhammad, jaalallee Rabbii tayuu yaanna.

 æóßõáøó ÏóÚúæóì ÇáäøõÈõæóÉö ÈóÚúÏóåõ ÝóÛóìøñ æóåóæóì

Namni eega nabi Muhammad ergamee, zamana isaanii tayuu,eega isaan du’anii tayuu, an nabiyyii ,takkaa ergamaa Rabbiiti ,ifiin je’u khijiba’, wanni inni himatu jallina, hawwii baddu’.

æóåõæó ÇáãóÈúÚõæËõ Çöáóì ÚóÇãøóÉö ÇáÌöäø

Nabi Muhammad , isa kan ummata jinni’ii hundatti ergame.

æóßóÇÝóÉö ÇáæóÑóì

Ammalee isa , kan waan nama taye hundatti ergame.

ÈöÇáÍóÞøö æóÇáåõÏóì

Haqaafii, qajeello’oon.

 æóÇáäõæÑö æóÇáÖöíóÇÁõ

Nuurafii, ifaan, karaa diriira’aan.

 æóÇóäøó ÇáÞõÑúÂäó ßóáÇóãõ Çááøóåö

Qur’aanni Rabbiin,nabi Muhammadirratti buuse, dubbii Rabbiiti.

 ãöÜÜÜäúÜåõ ÈóÜÜÜÜÜÜÏóÇ

Rabbumaatu dubbate.

 ÈöáÇó ßóíúÜÝöÜíóÉö ÞóÜÜæúáÇ

Akkaataa inni itti dubbate nuti beekhu’uun male’etti, wanni baynu,qur’aanni waan Rabbiin je’ee.

æóÃóäúÒóáóåõ Úóáóì ÑóÓõæáöåö æóÍúíÇð

Ergamaa isaa Muhammadirratti buuse, karaa jibriilin. kan jibriil Rabbirraa dhagayee ,Nabi Muhammad jibriilirraa dhagayee ,ummanni Nabi Muhamadirraa dhagaye.

æóÕóÏøóÞóåõ ÇáãõÄúãöäõæäó Úóáóì Ðóáößó ÍóÞðÇ

Mu’minni, takkaa warri Rabbitti amane hundi, nabi Muhammad qur’aana Rabbirraa fiduu amananii, takkaa dhugo’oomsanii jiran.

 æóÃóíúÞóäõæÇ Çóäøóåõ ßóáÇóãõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÇáÍóÞöíÞóÉö

Mu’mintoonni hundi, akka qur’aanni dhugumaan waan Rabbiin dubbate taye , hubatanii jiran.

 áóíúÓõ ÈöãóÎúáõæÞò ßóßóáÇóãö ÇáÈóÑöíóÉö

Qur`aanni waan Rabbiin,akka dubbii khalqi’ii uumetti, uumee mitii,inni sifa Rabbiitii. Dubbii isaati.

 Ýóãóä ÓóãöÚóåõ ÝóÒóÚóãó  Ãóäøóåõ ßóáÇóãõ ÇáÈóÔóÑö ÝóÞóÏú ßóÝóÑ

Namni Qur’aana dhagayee,inni dubbii namaati je’e , dhugumaan Rabbitti kafare.

æóÞóÏ Ðóãøóåõ Çááøóåõ æóÚóÇÈóåõ æóÃóæúÚóÏóåõ ÈöÓóÞóÑ

Rabbiin, nama qur’aanni dubbii namaati je’e,dhugumaan arrabsee, xiqqeesse, ammallee azaaba isaa qopheessee jira.

 ÓóÃõÕúáöíåö ÓóÞóÑ

Saqaran seensisa je’ee. Ma’naan isaa ibidda  azaabatan nama qur’aanni dubbii namaati je`u seensisa jechi’.

ÝóáóãóÇ ÃóæúÚóÏó Çááøóåõ ÈöÓóÞóÑ

Duuba , hoggaa Rabbiin azaaba qopheyse.

áöãóäú ÞóÇóáó Çöäú åóÐóÇ ÇöáÇøó Þóæúáõ ÇáÈóÔóÑ

Nama qur`aanni dubbii namaati je’eef.

ÚóáöãúäóÇ æóÃóíúÞóäøóÇ Ãóäøóåõ Þóæúáõ ÎóÇáöÞö ÇáÈóÔóÑ

Akka qu’`aanni ,dubbii Rabbii nama uumee taye beynee , hubbanne.

æóáÇó íõÔúÈöåõ Þóæúáõ ÇáÈóÔóÑ

Qur`aanni dubbii namaa hin fakkaatu.

æóãóä æóÕóÝó Çááøóåó ÈöãóÚúäóì ãöä ãóÚóÇäöì ÇáÈóÔóÑ

Namni sifa namaatin Rabbi wassafe, kan dubbiin Rabbii , akka dubbii namaati je’e.

ÝóÜÜÜÞóÏ ßóÜÝóÜÜÜÑ

Dhugumaan Rabbitti kafare.

Ýóãóäú ÃóÈúÕóÑó åóÐóÇ ÇÚúÊóÈóÑ

Namni waanin je`e kana , qalbi`iin laale gorfame.

æóÚóä ãöËúáö Þóæúáó ÇáßõÝøóÇÑö ÇöäúÒóÌóÑó

Waan kuffaarri je`u dhiise . wanni kuffaarri je`u: Rabbiin hin jiru takkaa nama fakkaata jechu`uu, namni waan isaan je`an dhiisee, waan dubbannee dabarsine qabate.

Úóáöãó Çóäøóåõ áóíúÓó ÈöÕöÝóÇÊöåö ßóÇáÈóÔóÑ

Akka Rabbiin,sifa isaatin nama hin fakkaanne beekhe. 

æóÇáÑõÄúíóÉõ ÍóÞñ áÃóåúáö ÇáÌóäøóÉö

Warri jannataa Aakhira`atti Rabbi arguun haqa. 

ÈöÛóíúÑö ÇöÍóÇØóÉò æóáÇó ßóíúÝöíøóÉò

Akkanaafii, akkanaa beekhu`uun male`etti qixxisuun mala`etti  

ßóãóÇ äóØóÞó Èöåö ßöÊóÇÈõ ÑóÈøöäóÇ

Akka qur`aanni Rabbii keenyaa dubbatetti. 

 ( æõÌóæåñ íóæúãóÆöÐò äóÇÖöÑóÉñ Çöáóì ÑóÈøöåóÇ äóÇÙöÑóÉ )

(Wujuuhun yawma`izhin nadgirah ilaa Rabbihaa naazgirah ) je`ee , Ma`naan isaa: guyyaa boruu fuulli gariininni fuula warra jannataatii gammada`a bareeda , gara Rabbii isaati laala.

 

æóÊóÝúÓöíÑõåõ Úóáóì ãóÇ ÃóÑóÇÏóåõ Çááøóåõ æóÚóáöãóåõ

Akkaataa Rabbi itti argan, kan qur`aanni nuu hime fassaruun, akka Rabbi beekhutti, akka nuti beynuttii mitii.

æóßõáøõ ãóÇ ÌóÇÁó Ýöì Ðóáößó ãöä ÇáÍóÏöíËö ÇáÕóÍöíúÍö ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýóåõæó ßóãóÇ ÞóÇáó

Wanni hadiisa fayyaa qabu taye, kan ergamaa Rabbirraa nu gaye, kan Rabbi argu`utti rarra`u ,akkuma nabi Muhammad je`ee ,ni dhugo`oomsina.

æóãóÚúäóÇåõ Úóáóì ãóÇ ÃóÑóÇÏó

Ma’naan isaatis,akkuma nabi Muhammad itti fedhe ,akka nuti itti feenee miti .

áÇó äóÏúÎõá Ýöì Ðóáößó ãõÊóÃóæøöáöíäó ÈöÂÑóÇÆöäóÇ

Waan qur’aanafii hadiisarraa nuu dhufe, itti seennee, mala kheenyan akka feenetti hin fassarru.  

æóáÇó ãõÊóæóåöãöíäó ÈóÃóåúæóÇÆöäóÇ

Ammallee akka yaada keenyatti jallifnee , seyiinsan hin fassarru, waanuma Rabbirraa nuu dhufe jala deemna.

ÝóÇöäøóåõ ãóÇ Óóáöãó Ýöì Ïöíäöåö ÇöáÇøó ãóä Óóáøóãó áöáøóåö ÚóÒøó æóÌóáó æóáöÑóÓõæöáåö Õóáóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáóã

Maalif namni diin isaa nagaya isaa bayu, nama Rabbiif if kennee, waan inni je`u dhugo`oomsu,kan waan nabi Muhammad dhufeen hunda,dhugo`oomsee jala deemu.

æóÑóÏøó Úöáúãõ ãóÇ ÅöÔúÊóÈóåó Úóáóíúåö Çöáóì ÚóÇáöãöåö

Kan waan ma`naan isaa, qur`aanafii hadiisarraa , itti wal fakkaatte , gara nama tafsiira isaa beekhuu deebise , malee , namni biraa diin isaa nagaya isaan bayu.

æóáÇó íóËúÈõÊõ ÞóÏóãõ ÇáÇöÓúáÇóãö ÇöáÇøó Úóáóì ÙóåúÑö ÇáÊóÓúáöíãö æóÇáÇöÓúÊöÓúáÇóã

Miilli islaamaa,dudda dubbii Rabbiitifii, waan ergamaan isaa Muhammad dhufeen mara ,qeebalanii, itti if kennanii , jala deemu`urratti malee ,gad hin dhaabbatu ,islaamummaan mu`mina ,yoo qur`aanafii ,hadiisa jala deeme malee hin cimtu hin raggaatu.  

Ýóãóä ÑóÇãó Úöáúãõ ãóÇ ÍóÙóÑó Úóäúåõ Úöáúãõåõ

Namni, waan beekhun isaa isarratti dhowwame, baruu barbaadu. takkaa hubatuu barbaade ,kan waan shari`aan  irraa isa dhoowwite , qoqqotee beekhuu fedhe

æóáóã íóÞúäóÚ ÈöÇáÊóÓúáöíãö Ýóåúãõåõ

Kan ayliin isaa waan shari`aan jettu, hin fudhanne, kan dabree waan biraa barbaadu

ÍóÌóÈóåõ Úóä ÎóÇáöÕö ÇáÊóæúÍöíÏö

Waan Rabbiin je`e dhiisee waan biraa barbaadun sun,tawhiida qulqullu`urraa ,isa hijaaba .takkaa isa dhoowwa , yookaa daya.

æóÕóÇÝöì ÇáãóÚúÑöÝóÉö

Ammallee beekkomsa xaliilarraa,isa ittisa.

æóÕóÍöíÍõ ÇáÅöíúãóÇäö

Ammallee iimaana fayyaa qaburraa isa deebisa.

ÝóíóÊóÐóÈúÐóÈõ Èóíúäó ÇáßõÝúÑö æóÇáÅöíãóÇä

Namni waan hin beynetti seenee, akka ifii fedhetti fassaru, kan waan Rabbiin je`e ,akkuma inni je`etti hin fudhanne , inni kufri`iifii , iimaana jidduu lullulata

æóÇáÊóÕúÏöíÞö æóÇáÊóßúÐöíÈõ

Ammallee inni Rabbi dhugo`oomsu`uufii , isa kijibsiisuu jidduu jira.

æóÇáÅöÞúÑóÇÑõ æóÇáÅöäúßóÇÑõ

Ammallee inni islaama eehamu`uufii , diduu jidduu jira.

ãõæóÓúæöÓÇð ÊóÇÆöåÇð ÔóÇßÇð

Waswaasama`aa , dhama`aadha , shakka`aa.

áÇó ãõÄúãöäÇð ãõÕóÏöÞÇ

Mu`mina waan Rabbiin je`u hunda dhugo`oomsu kan hin tayin

æóáÇó ÌóÇÍöÏÇð ãõßóÐöÈÇð

Kan moromee waan Rabbiin je`u khijibsiisaa hin tayin , jidduma tana rarra`a , takkaa deddeebi`a . kun haala nama waan islaamni irraa dhoowwu baratu`uu deemuti. Takkaa hiixatuuti, kan waan qur`aanafii, hadiisni je`u qajeelee hin fudhanne. Mu`minni dhuga`aa  kan waan islaamni dhufeen qeebalu. odoo ayliin isaa qeebalu`uufii, qeebaluu dhabuu hin laall.

æóáÇó íóÕöÍõ ÇáÅöíúãóÇäõ ÈöÇáÑõÄúíóÉö áÃóåúáö ÏóÇÑó ÇáÓóáÇóã

Warri jannataa Rabbii isaanii argu`utti amanuun fayyaa hin tayu.

áöãóä ÇöÚúÊóÈóÑóåóÇ ãöäúåõã Èöæóåúã

Nama isaanirraa Rabbiin sifa akkanatti. Argamaa seyee, sifa akkanarratti argamuun, namatti fakkaatu`uu, Rabbiin naman fakkaatuu , tanaaf jecha Rabbiin hin argamu, warra je`uuf argaa Rabbitti amanuun isaanii fayyaan taatu.

Ãóæú ÊóÃóæøóáóåóÇ ÈöÝóåúã

Takkaa nama aayata qur`aanaa ,ammallee hadiisa Aakhira`atti, mu`minni Rabbi ni argaa, nuu himu,akka malee fassaree ,argaa Rabbii hin eehamne,inni arga`atti amanuun isaa fayyaan tayu.

ÇöÐú ßóÇäó ÊóÃæöíáõ ÇáÑõÄúíóÉö æóÊóÃæöíáõ ßõáøó ãóÚúäóì ÃõÖöíÝó Çöáóì ÇáÑõÈõæÈöíøóÉö ÈöÊóÑúßö ÇáÊóÃúæöíáö

Maalif argaa Rabbii,tan qur`aanni, ammallee hadiisni dhufeenitti amanuun, ammallee fassaruun akka malee fassaranii, hiikkaa nama hundaa beekkamturraa jallisuu dhabu`u, akka Mu`tazilaan (Ru`yaa) beekkomsatti fassartetti. wanni biraa ta Rabbitti rarraatulleen akkasi.

æóáõÒõæãõ ÇáÊóÓúáöíãö æóÚóáóíåö Ïöíäõ ÇáãõÓúáöãöíä

Akkuma Rabbiin qur`aana keessatti dubbatetti, akkuma ergamaan isaa: Rabbii keessan aakhira`atti ni argitan je`etti, akkuma inni nuu himetti qabatu`,(ru`yaa) arga’aan fassaru’, kanarratti diinan orma islaamaa jaarame. Mu`tazilaan, qur`aanafii ,hadiisa, argaa Rabbitti rarra`u hunda, akka namaa mul`aturraa jirjiirtee fassarte, wanni isaan seyan, rabbi arguu yaadun khalqi`itti isa fakkeessu`uu, Rabbiin khalqii hin fakkaatuu , tanaaf jecha,isa arguun,waan hin malle seyan ,ammoo nuti wanni yaannu ,Rabbii kheenya akka inni  waa takka hin fakkaannetti garraadha

æóãóä áóãú íóÊóæóÞó ÇáäøóÝì

Namni waan qur`aanni nuu hime, kan hadiisni nuu hime, diduu hin dhiisin, kan waan akka argaa Rabbii faa qeebaluu didu.

æóÇáÊóÔúÈöíå

Ammas namni Rabbi wahitti fakkeessuu hin dhiisin.

Òóáú

Karaa haqarraa maqe, jallate.

æóáÇó íóÕöÈ ÇáÊóäÒíöå

Rabbii isaa, waan isaan hin mallerraa hin qulqulleessine.

 

ÝóÇä ÑóÈøóäóÇ ãóæÕõæÝ ÈöÕöÝóÇÊö ÇáæóÍúÏóÇäöíóÉö

Rabbiin keenya ol tayee,sifa tokkummaa zaatatiin wassafamaa, zaatti akka zaata isaa hin jirtu.

ãóäúÚõæÊ ÈöäõÚõæÊö ÇáÝóÑúÏóÇäöíóÉ

Ammas Rabbiin tokkumaa sifaatin wassafamaa,wanni sifa akka sifa isaa qabu hin jirtu.

áóíúÓó Ýöì ãóÚúäóÇåõ ÇóÍóÏñ ãöä ÇáÈóÑöíøóÉ

Nam tokkolleen, kan isatti qixxaayu hin jiru , zaatafii sifall`een.

æóÊóÚóÇáóì Úóäö ÇáÍõÏõæÏ

Rabbiin likkeeffamu`urraa ol tayee jira . inni hangana jechuun isaan hin malu. Beekkomsi isaa hangana, dandeytin , isaa hangana , jechuun isaan hin malu.

æóÇáÛóÇíóÇÊö

Rabbiin hanga qabaatu`urraa ol taye .inni achitti dhaabbata jechuun isaan hin malu.

æóÇáÃóÑúßóÇäö æóÇáÃóÚúÖóÇÁ

Rabbiin humna qaamaa,tan foonifii, dhiigarraa walitti qabamte, qabaatu`urraa ol taye sun nama walitti isii qabutti haajamtii. Rabbiin waan wahirraa  walitti qabamee mitii.

Ammoo waan maqaa humna qaamaa taye , kan shari`atti dhufe, akkuma inni dhufetti qeeballa , wanni jennu : Rabbiin harka ni qaba. haa tayuu akka harka keenyatii miti . Rabbiin ija ni qaba . haatayuu akka ija waan uumameetii miti , maalif, Rabbiin waa takkan fakkaatuu, waa takkalleen isa hin fakkaatu.

æóÇáÇóÏóæóÇÊö

Rabbiin meeshaa qabaatu`urraa ol taye.

æóáÇó ÊóÍúæöíóå ÇáÌöåóÇÊõ ÇáÓøöÊú

Jihaan jahan : jalaa gubbaan mirgaa bitaan , boodafii durri , Rabbiin hin marsu.

Odoo waan jihaa taye hin uumin dura jiraa eegasii hin jirjiiramne , tanaaf jecha jihaan isaan hin marsitu.

ßóÓóÇÆöÑ ÇáãõÈúÊóÏóÚóÇÊ

Akka waan Rabbiin uumen marsitutti . jahaan takkaa naannon hundi, waan Rabbiin guyyaa keessaa uumee,wanni uumame Rabbiin hin marsitu. akkuma beekkomsi namni rabbi beekhu, Rabbiin hin marsine , jihaan jahanis, isaan hin marsine. Rabbiin isi`ittin haajamu, inni waan uume hundarraa dureessa, samii tayuu arshii tayuu waan biraa tayuu.

Ammoo Rabbiin guddaan ol taye, waan uume hundaa oli, arshii waan inni uume keessaa irra guddo`orra ol taye jechuun hin dhoowwamu shari`aatu dhufeenii. haa tayuu ol tayiinsi Rabbii waa hunda uumee, ol tayiinsa, akka waan uumameetii miti , akkuma Rabbiin nama hin fakkaanne sifti inni ol tayu`uutis ol tayiinsa namaa hin fakkaanne .tanaaf Rabbiin ol taye ol tayiinsa isaan male jenna.

Nuti jecha Rabbiin ifiin yaamen , takkaa ifiin je`een isa ni yaamna takkaa ni jennaan odoo ma`naa isi`ii beekhullee baannee,waan isaan hin mallerraa,takkaa wahitti isa fakkeessu`urraa isa qulqulleysu'uun wajji. namni afaan oromoodhaa beekhu , kan Rabbiin ol taye jechaa wallaale hin jiru. tanaaf du`aa`ii isaanii keessatti : yaa waaqa ol taye : je`an . haa tayuu ol tayiinsa akkamii hin gaafatan , nama waan akkanaa gaafatun : nama fitna`aa deemu , kan waan keessa baruu hin dandeenyetti, isaan dhiibu je`an. Rabbiin waan akkasirraa dhoowwee jiraa.

æóÇáãöÚúÑóÇÌõ ÍóÞ

Wanni sami`iin koran, kan mi`raaja je`amu ,haqa dhuga`a. inni akka sullamaa ,takkaa korsi`aati ,odoo waan inni taye beekhullee baannee, haatayuu mi`raajni lafaafii ,samii jidduu dhaabameeti,nabi Muhammad nageenyi isarratti haa jiraatuu, isarraan samii baye , takkaa kore.

æóÞóÏ ÇõÓÑöìó ÈöÇáäøóÈøöì Õóáóì Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáóã

Dhugumaan nabi Muhammad, halkan tokko (makkarraa), ka`baa maddi`ii, kaasanii, waan yaabbi`ii , tan (Buraaq) je`amtu yaabbachiisanii, (beytalmaqdis) geessanii , achitti nabi Muhammad ,anbiyoota isa qeebalu`uuf, wal gayeen imaama tayee , salaachisee.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

kh_rashad2004@hotmail.com