æÈå
äÓÊÚíä
( ÇáÍãÏ ááå ÑÈ ÇáÚÇáãíä ÞÇá ÇáÚáÇãÉ ÍÌÉ ÇáÇÓáÇã
ÃÈæ ÌÚÝÑ ÇáæÑÇÞ ÇáØÍÇæì ÈãÕÑ : åÐÇ ÐßÑ ÚÞíÏÉ Ãåá
ÇáÓäÉ æÇáÌãÇÚÉ Úáì ãÐåÈ ÝÞåÇÁ ÇáãöáøóÉ
æãÇíÚÊÞÏæä æíõÏöíäõæä Èå ÑÈ ÇáÚÇáãíä ).
BISMILLAAHIRRAHGMAANIRRAHGIIM
Eegan Rabbi faarsee,ergamaa isaa Muhammadiifii,
aali`iifii, asaabaa, isaanitiifii, warra karaa
isaanii deeme hundarratti nagayaafii, rahmata
buusee.
Wannin je`u kitaabni kun, kitaaba Tawhiidaa kan
sheekhtichi, (Abuu ja`far, Ahmad Muhammad
xahaawii) misraa je`amu tolche. Dhaloonni
sheekhticha kanaa 239 misratti. duutii isaa 321,
akka taariikha islaamatti .Tawhiinni, inni kaaye?
takkaa walitti qabe kun, aqiidaa (salafaati)
je’ama. Namni isa booda dhufe hundi ,karuma isaa
kana deeme , hoggaa aqiidaa,addeessu karuma
isaati, qabatee, deema.
Duuba sheekhtichi sun akki je’e: kitaabni kun
aqiidaa ahlissunati waljamaa’aadhaa kan ulamaan
mazaahiba afranii hundi qeebaletee tuwhiida
Rabbii keessatti irratti deeman.
äóÞõæáõ Ýöì ÊóæÍöíÏö Çááøóåö ãõÚúÊóÞöÏöíäó
ÈöÊóæÝöíÞö Çááøóåö
Nuti
warri (Ahlissunna`aafii jamaa`aa) je’amu,wanni
tawhiida Rabbii keessatti jennu kan yaannu, kan
Rabbiin nu qunnamsiise:
Çóäøó Çááøóåó æóÇÍöÏñ áÇó ÔóÑöíßó áóåõ
Rabbiin ,yookaa waaqni,keenya ,tokkicha ,
shariika hin qabne.
Wanni dura dursoo nama saalfaterra, takkaa
ballagherra jiru, shahaadaa qabatu.
(
laa ilaaha illallaahu, Muhammadursuulullaahi)
je`u.( laa ilaaha illallaahu) jechuun: Rabbii
tokkicha malee ,kan ibaadaa akka salaataa ,soomanaa
,isaaf waa qalu`uu ,isa kadhatu`uu, haqa
godhatu,hin jiru kan sifa, akka sifa, isaa qabu,
hin jiru kan humna wahiin argamsiisu qabu ,kan
sifa waa hundaan beeku qabu,hin jiru, tanaaf
jecha, kan waa uumu isa malee hin jiru.
Rabbiin tokkichaa yaadun, nama biraatif, sifa,
akka sifa isaa kennuu dhabu`ammallee nama
biraatu,waa uumaa,nama razaqaa ,ilmoo namaa
kennaa,nama ajjeesaa yaaduu dhabu’. Ammallee
nama isan tayeniitu ibaadaa haqa godhataa,
yaaduu dhabu’.
Namni Rabbiin tokkichaa yaada`aa, waan biraa
ibaadu, iimaana hin qabu.
Tokkummaa
Rabbii yaadun,Rabbi malee ,Rabbiin biraa,kan
ibaadaa haqa godhatu, hin jiruu yaadun, waan
nabiyyoonni hundi, ummata isaanittiin dhufe.
waan malaaykan ragaa baate, waan wanni uumame
hundi ragaa baate.odoo Rabbiin lama tayee, wanni
uumamaa hin jirtu. Waan wal diddaan, isaan
jiddu`utti,argamuun oollef. Duuba namni,waan
uumame kana ayli`iin laale, kan akka,
dachi`iifii sami`ii, ammallee waan isaan lamaan
keessatti uumamee, laale, ammallee namni ifuma ,akka
itti uumame laale, Rabbiin ni jiraa, ni beekha.
akka Rabbiin waa hunda uume.Tokkicha taye, ni
hubata.
æóáÇó ÔóÆ ãöËúáóåõ
Wanni Rabbii tokkicha fakkaatu hin jiru,
zaatafii,sifaafii, dalagaa keessatti, hiriyaa
hin qabu.
Wanni sifarraa,Rabbiifii namni biraa,
yaamamuun,kan akka jiru`uu, arga`aa, dhageyti`ii
,beekkomsaa, maqa`aatu tokko malee, ma`naan
tokkoo miti .Fakkeeysa`aaf, beekkomsi
Rabbiitifii,kan namaa ,akka tokkoo miti,akkoma
rabiin. qur`aana keessatti:
áóíúÓó ßóãöËúáöåö ÔóÆñ æóåõæó ÇáÓóãöíÚõ ÇáÈóÕöíÑ
Je`e.
akkana jechuun wanni Rabbi fakkaatu hin jiru,
inni ni dhagayaa ni arga jechu’u.
æó áÇó ÔóÆ íõÚúÌöÒóåõ
Wanni Rabbi dadhabsiisu hin jiru, waan humniti
isaa guutuu taatef, Rabbiin waa hundarratti
dandayaadha.
æóáÇó Çöáóåó ÛóíúÑõå
Rabbii tokkicha waa takka isa hin dadhabsiifne
malee, Rabbiin biraa hin jiru.
ÞóÏöíãñ ÈöáÇó ÇöÈúÊöÏóÇÁ
Rabbiin kan duruma jiru, kan guyyaa keessaa hin
argamin.
ÏóÇÆöãñ ÈöáÇó ÇöäúÊöåóÇÁ
Rabbiin kan zalaalamii jiraatu, kan duuti ittin
dhaqqabne.
áÇó íóÝúäóì æóáÇó íóÈöíÏ
Rabbiin akka wanni biraa dhumtutti ,hin dhumu.
æóáÇó íóßõæäó ÇöáÇøó ãóÇ íõÑöí
Waan
Rabbiin fedhe malee, wanni biraa hin argamtu,
kheyrii tayuu,sharrii tayuu ,toltuu taatuu,
hamtuu,taatuu wanni Rabbiin hin fedhin hin taatu.
haa tayuu Rabbiin waan hamtuu hin
jaalatu,ittilleen ajaju, ammoo waan gaarii ni
jaalataa, ittillee ajaja, Rabbiin waan hin
jaalanne argamsiisun ,hikma`aafi,odoo nuti
beekhullee baannee.
áÇó ÊóÈáõÛóåõ ÇáÃóæúåóÇã
Waaqa, takkaa Rabbi, seyiinsi, isa beekhu'utti
hin gayu.
æóáÇó ÊõÏúÑößóåõ ÇáÇóÝúåóÇã
Ammallee beekkomsi namaa,takkaa ayliin
namaa,waan waaqni taye,beekhuu hin
dandeessu,takkaayuu beekhuu hin dhaqqabdu, wanni
Rabbii guddaa beekhaniin, sifa isaatini, waan
inni uume laalu`uuni, fakkeysa`aaf samii
laalu`uun, akka namni dandeytii guddoo qabu, kan
beekkomsa guddaa qabu, isii uume beyna.
æóáÇó íõÔúÈöåõ ÇáÃóäóÇã
Rabbiin nama hin fakkaatu.Namnilleen Rabbi hin
fakkaatu.waa takka waan inni uumerraa, wanni isa
fakkaattu hin jirtu, sifti Rabbii sifa namaatin
adda,Rabbiin beekha`aa ,haatayuu beekkumsi isaa,
beekkomsa akka beekkomsa keenyatii miti, inni
dandaya`. haa tayuu,dandeytin isaa ,dandeytii
akka teenyatii miti
Íóìøñ áÇó íóãõæÊ
Rabbiin jiraa hin duune.
Þóíøõæãñ áÇó íóäóÇã
Kan amrii (dhimma) waan uumetiin dhaabbatu. kan
hin rafne , kan hin daganne , kan hin haajamne.
ÎóÇáöÞñ ÈöáÇó ÍóÇÌóÉ
Rabbiin waan uume hunda, itti haajamu'uun
male'etti uume
ÑóÇÒöÞñ ÈöáÇó ãóÄõäóÉ
Cinqi`iin male`etti, waan uume hunda, razaqa
ãõãöíÊñ ÈöáÇó ãóÎóÇÝóÉ
Rabbiin waan ajjeesuu fedhe soda`aan male`etti
ajjeessaa, namaatu maa ajjeefte, naan je`aa
soda`aan male`etti,waytii fedhe akka fedhetti ,
nama fedhe ajjeesaa , namni isa gaafatu hin
jiru.
ÈóÇÚöËñ ÈöáÇó ãóÔóÞóÉ
Rabbiin cinqiin isatti dhaqqabu'uun male`etti ,
nama du'e, qabri`ii kaasa.
ãóÇ ÒóÇáó ÈöÕöÝóÇÊöåö ÞóÏöíãðÇ ÞóÈúáó ÎóáúÞöåö
ÇáÎóáúÞ
Rabbiin sifa guutummaadhaa ,ta odoo khalqiin
khalqin qabu saniin jira haaluma odoo waa hin
uumin qabuun jira.
áóãú íóÒúÏóÏú Èößóæäöåöã ÔóíúÆÇó áóãú íóßõäú
ÞóÈúáóåõã ãöä ÕöÝóÊöåö
Sifa odoo khalqii hin uumin, hin qabne, isaan
uumu`uun, hin ida`amne.
æóßóãóÇ ßóÇäó ÈöÕöÝóÇÊöåö ÃóÒóáöíøðÇ
Rabbiin akkuma,sifa guutuu,odoo khalqii hin
uumin dura , qabaa qabaatuu ture.
ßóÐóáößó áÇó íóÒóÇáõ ÚóáóíúåóÇ ÃóÈóÏöíøðÇ
Akkasuma eega isaan uumeysi, sifa
sanerratti,zalaalamii jiraatu'urraa, hin
jirjiiramne. Tanaaf jecha Rabbiin sifa duraan
hin qabneen, wassafame jechuun haala durirraa
jirjiirame jechuun hin gayu.
áóíúÓó ÈóÚúÏó ÎóáúÞö ÇáÎóáúÞó ÇöÓúÊÝÇÏ ÇöÓúãõ
ÇáÎóÇáöÞö
Rabbiin eega waa uumee maqaa (uuma`aa) hin
arganne,inni duruma maqaa khaaliqaa, takkaa
uuma'aa kana qabu. Khaaliqa jechuun: kan waa
uumu jechu`uu, eega khalqii uumee isa hin
argannee, duruma qaba.
æóáÇó ÈóÇóÍúÏóÇËö ÇáÈóÑöíøóÉö ÇöÓúÊóÝóÇÏó ÇöÓúãõ
ÇáÈóÇÑöì
Ammallee bariyyaa uumu`uun,maqaa baari`ii hin
arganne, bariyyaa jechuun khalqii jechu’.
áóåõ ãóÚúäóì ÇáÑóÈõæÈöíóÉö æóáÇó ãóÑúÈõæÈó
Rabbiin,odoo waan khalaquufii,waan razaqu, hin
uumin,Rabbi je`amuu ture. Rabbi jechuun: kan
waan uume tooyatu, kan waan isiin itti haajamtu
kennuuf jechu’.
æóãóÚúäóì ÇáÎóÇáöÞö æóáÇó ãóÎúáóæÞ
Akkasuma, odoo waan khalaqin, maqaa khaaliqaa
qaba kan wanni uumame hin jirre.
æóßóãóÇ Ãóäøóåõ ãõÍöìøó ÇáãóæúÊóì ÈóÚúÏó
ÇöÍúíóÇÆöåöã ÇöÓúÊóÍóÞó åóÐóÇ ÇáÇöÓúã ÞóÈúáó
ÇöÍúíóÇÆöåöã
Rabbiin akkuma, eega nama du`e, jiraachisee
jiraachisaa je'amee yaamamu, haqa godhatu qaa
jiraachisa`aa kana, odoo isaan hin jiraachisin,
haqa godhate
ßóÐóáößó ÇöÓúÊóÍóÞó ÇöÓúã ÇáÎóÇáöÞö ÞóÈúá
ÇöäúÔóÇÆöåöã
Akkasuma,maqaa khaaliqa jechu`uu , {inni waa
uumaa jechu`uu} oddoo isaan hin uumin , haqa
godhata.
Ðóáößó ÈóÃóäøó Çááøóåó Úóáóì ßõáøö ÔóÆò ÞóÏöíúÑ
Wanni akkas jenneef,Rabbiin waa hundarratti
dandaya'a.
æóßõáøó ÔóÆò Çöáóíúåö ÝóÞöíÑ
Wanni hundi gara Rabbiiti haajamti.
æóßõáøõ ÃóãúÑò Çöáóíúåö íóÓöíÑ
Amriin hundi gara isaati deebiti .Taligaan waa
hundaa harka isaati jirti, wahayyuu isarratti
laaftu`uu, wanni isa dhibu hin jiru.
áÇó íóÍúÊóÇÌõ Çöáóì ÔóÆ
Rabbiin dureessa waa takkatti hin haajamne, kan
hin gar gaarsifanne.
áóíúÓó ßóãöËúáöåö ÔóÆñ
Rabbiin kan waa takka keessatti , wanni isa
fakkaatu , hin jirre.
æóåõæó ÇáÓóãöíÚõ ÇáÈóÕöíÑ
Rabbiin dhagaya`a,ammallee arga`a. haatayuu
dhageeytii Rabbiitifii, ammallee argaan isaa ,
akka dhageytii namaatifii ,argaa isaanitii miti,
maqaadhatu wal gaxxame malee ,ma`naan tokkoo
miti,maqaan sifaa ,wal fakkaatun hin dhibuu, sun
waan Rabbiin ifiin yaamee, nuti waan Rabbiin
ifiin yaamen isa yaamuu qabna, ma`naan , isi`ii
ta khalqi`iitin, adda tayuu, yaadu`uun wajji.
ÎóáóÞó ÇáÎóáúÞó ÈöÚöáúãöåö
Rabbiin waan uume hunda beekkomsa isaatin uumee,
xiqqaattuu, guddattuu , wanni isarraa dhokhatu
hin jiru.isaatu uumee , silaa akkamiin ,isarraa
dhokhatti? wanni nuti laallee garru kun , akka
kan isii uume , beekhaa taye,ragaa baati.
æóÞóÏøóÑó áóåõã ÃóÞúÏóÇÑðÇ
Rabbiin waan uume hundaaf, likkii godhee jira.
hanga isi`iitifii,bakka isi`iitii , akka isi`ii
godhee jira ,odoo isiin hin argamin ,takkaa hin
uumamin
.
æóÖóÑóÈ áóåõã ÂÌóÇáÇð
Ammallee Rabbiin waan uume hundaaf,umrii
isi`ii,gaafa itti duutu, likeessee jira, kan
wahayyuu bakka isi`ii hin dabarre . kan irraa
boodan aanne . kan dura hin dabarre.
æóáóã íóÎúÝó Úóáóíúåö ÔóÆ ÞóÈúáó Ãóäú
íóÎúáõÞóåõã
Rabbiin odoo khalqii hin uumin, waan eega isaan
uume tayu'uu jiraatan beekhaa , waa takka haala
isaan tayu`uu jiraatanirraa , wanni isarraa
dhokhatu , hin jiru.
æóÚóáöãó ãóÇ åõãú ÚóÇãöáõæäó ÞóÈúáó Ãóäú
íóÎúáõÞóåõã
Rabbiin odoo khalqii hin uumin , waan isaan
dalagu`uu taa'an hunda beekha.
æóÃóãóÑóåõã ÈöØóÇÚóÊöåö æóäóåóÇåõã Úóäú
ãóÚúÕöíóÊöåö
Rabbiin gabroottan isaa,dubbii isaa dhagayanii
waan gaarii dalagu'utti, ajajeeti ,dubbii isaa
didanii,waan hamtuu dalagu'urraa dhoowwe. Maalif
,wanni Rabbiin isaan uumef , akka dubbii isaa
dhagayanii, isuma qofa ibaadani`iifi yookaa
gabbaraniifi
æóßõáøó ÔóÆò íóÌúÑöì ÈöÊóÞúÏöíÑöåö
Wanni argamu hundi, qudraa Rabbiitifii,
likkeessuu isaatifii.
æóãóÔöíÆóÊõåõ
Fedhii isaatin argamti
.
æóãóÔöíÆóÊöåö ÊóäúÝõÐ
Fedhiin Rabbii , bakka geessii
.
áÇó
ãóÔöíÆóÉö áöáúÚöÈóÇÏö ÇöáÇøó ãóÇ ÔóÇÁó áóåõã
Gabroonni Rabbii,waan Rabbiin fedhe malee ,
fedhii biraa hin qaban
æóãóÇ
ÔóÇÁó áóåõã ßóÇäó
Wanni Rabbiin isaanif fedhe : ni taati
æóãóÇ áóãú íóÔóÃ áóã íóßõä
Wanni Rabbiin isaanif hin fedhin, hin taatu
.
íóåúÏöì ãóä íóÔóÇÁõ æóíóÚúÕöãõ æóíõÚóÇÝöì
ÝóÖúáÇð
Rabbiin nama fedhe gabroottan isarraa ni
qajeelcha. ni tiysa, ni fayyisa, arjummaa
isaatin , tola ooluu isaatin.
æóíõÖöáõ ãóä íóÔóÇÁõ æóíóÎúÐõáõ æóíóÈúÊóáöì
ÚóÏúáÇð
Rabbiin nama fedhe, gabroottan isarraa ni
jallisa,ni xiqqeessa, ni mokkora .kan itti
roorrisuu hin je`amne. Maalif, wanni hundi tan
isaatii, namni, waan ifii akka fedhe godhuu
qabaa roorroo hin je’amu.
æóßõáøóåõã
íóÊóÞóáøóÈõæäõ Ýöì ãóÔöíÆóÊöåö Èóíúäó ÝóÖúáöåö
æóÚóÏúáöåö
Gabroonni Rabbii hundi,akka Rabbiin fedhetti,
tolaafii, haqa Rabbii jidduu , gara gagalan.
æóåõæó
ãõÊóÚóÇáò Úóä ÇáÇóÖúÏóÇÏö
Rabbiin , namni isaan morku jiraatu`urraa , ol
taye.
æóÇáÃóäúÜÜÜÜÜÜÏóÇÏö
Ammallee namni akka isaa jiraatu`urraa ,ol taye.
inni fakkaataa hin qabu, namni sifa akka sifa
isaa qabu,kan dalagaa akka dalagaa isaa qabu,
hin jiru, Rabbiin,kan waa hunda keessatti ,
hiriyaa hin qabne.
áÇó ÑóÇÏøó áöÞóÖóÇÆöåö
Wanni ,takkaa namni,waan Rabbiin mure , deebisu
hin jiru.
æóáÇó ãõÚóÞöÈó áöÍõßúãöåö
Wanni hukmii, yookaa firdii isaa, booda
aansu hin jiru namni maa murtii tana goote
je`uun hin jiru
.
æóáÇó ÛóÇáöÈó áÃóãúÑöåö
Namni amrii isaa injifatu hin jiru, Rabbiin ,
tokkicha, waa hunda injifatu .
ÂãóäøóÇ ÈöÐóáößó ßõáøöåö
Nuti waan dubbannee dabarsine hundatti amanne,
dhugo`oomsine.
æóÃóíúÞóäøóÇ Ãóäøó ßõáÇð ãöä ÚöäúÏö Çááøóåö
Wanni hundi fedhii Rabbiitin taatii ,qudraa
isaatin argamtee, taasisuu isaatin taatee beynee
, hubanne.
æóÃäøó ãõÍóãøóÏÇð ÚóÈúÏõåõ ÇáãõÕúØóÝóì
Ammas,nuti nabi Muhammad, ergamaan Rabbii,
gabricha isaa, filamaa tayuu yaanna.
æóäóÈöíøõåõ ÇáãõÌúÊóÈóì
Ammallee nabiyyii isaa, maraxamaa.
æóÑóÓõæáõåõ ÇáãõÑúÊóÖóì
Ergamaa isaa,jaalatamaa tayuu yaanna ,takkaa
amanna , dhugo’oomsina.
æóÇóäøóåõ ÎóÇÊóãõ ÇáÃóäúÈöíóÇÁö
Nabi Muhammad, nageenyi isarratti haa jiraatuu,
maayyii anbiyootati. Rabbiin ergaa isaa isaan
fixe. Takkayuu isarratti dhaabe, isa booda
ergamaan Rabbii haaroyni hin dhufuu yaanna.
æóÇöãóÇãõ ÇáÇó ÊúÜÞöÜÜíóÇÁö
Ammas nabi Muhammad,imaama warra Rabbi sodatuu
tayuu yaanna.
æóÓóíöÏõ
ÇáãõÑúÓóáöíäó
Akka nabi Muhammad gooftaa ergamoota Rabbii taye
yaanna.
æóÍóÈöíÈõ ÑóÈøö ÇáÚóÇáóãöíä
Ammallee nabi Muhammad, jaalallee Rabbii tayuu
yaanna.
æóßõáøó
ÏóÚúæóì ÇáäøõÈõæóÉö ÈóÚúÏóåõ ÝóÛóìøñ æóåóæóì
Namni eega nabi Muhammad ergamee, zamana isaanii
tayuu,eega isaan du’anii tayuu, an nabiyyii
,takkaa ergamaa Rabbiiti ,ifiin je’u khijiba’,
wanni inni himatu jallina, hawwii baddu’.
æóåõæó ÇáãóÈúÚõæËõ Çöáóì ÚóÇãøóÉö ÇáÌöäø
Nabi Muhammad , isa kan ummata jinni’ii hundatti
ergame.
æóßóÇÝóÉö ÇáæóÑóì
Ammalee isa , kan waan nama taye hundatti
ergame.
ÈöÇáÍóÞøö æóÇáåõÏóì
Haqaafii, qajeello’oon.
æóÇáäõæÑö
æóÇáÖöíóÇÁõ
Nuurafii, ifaan, karaa diriira’aan.
æóÇóäøó
ÇáÞõÑúÂäó ßóáÇóãõ Çááøóåö
Qur’aanni Rabbiin,nabi Muhammadirratti buuse,
dubbii Rabbiiti.
ãöÜÜÜäúÜåõ
ÈóÜÜÜÜÜÜÏóÇ
Rabbumaatu dubbate.
ÈöáÇó
ßóíúÜÝöÜíóÉö ÞóÜÜæúáÇ
Akkaataa inni itti dubbate nuti beekhu’uun
male’etti, wanni baynu,qur’aanni waan Rabbiin
je’ee.
æóÃóäúÒóáóåõ Úóáóì ÑóÓõæáöåö æóÍúíÇð
Ergamaa isaa Muhammadirratti buuse, karaa
jibriilin. kan jibriil Rabbirraa dhagayee ,Nabi
Muhammad jibriilirraa dhagayee ,ummanni Nabi
Muhamadirraa dhagaye.
æóÕóÏøóÞóåõ ÇáãõÄúãöäõæäó Úóáóì Ðóáößó ÍóÞðÇ
Mu’minni, takkaa warri Rabbitti amane hundi,
nabi Muhammad qur’aana Rabbirraa fiduu amananii,
takkaa dhugo’oomsanii jiran.
æóÃóíúÞóäõæÇ
Çóäøóåõ ßóáÇóãõ Çááøóåö ÊóÚóÇáóì ÈöÇáÍóÞöíÞóÉö
Mu’mintoonni hundi, akka qur’aanni dhugumaan
waan Rabbiin dubbate taye , hubatanii jiran.
áóíúÓõ
ÈöãóÎúáõæÞò ßóßóáÇóãö ÇáÈóÑöíóÉö
Qur`aanni waan Rabbiin,akka dubbii khalqi’ii
uumetti, uumee mitii,inni sifa Rabbiitii. Dubbii
isaati.
Ýóãóä
ÓóãöÚóåõ ÝóÒóÚóãó Ãóäøóåõ ßóáÇóãõ ÇáÈóÔóÑö
ÝóÞóÏú ßóÝóÑ
Namni Qur’aana dhagayee,inni dubbii namaati je’e
, dhugumaan Rabbitti kafare.
æóÞóÏ Ðóãøóåõ Çááøóåõ æóÚóÇÈóåõ æóÃóæúÚóÏóåõ
ÈöÓóÞóÑ
Rabbiin, nama qur’aanni dubbii namaati
je’e,dhugumaan arrabsee, xiqqeesse, ammallee
azaaba isaa qopheessee jira.
ÓóÃõÕúáöíåö
ÓóÞóÑ
Saqaran seensisa je’ee. Ma’naan isaa ibidda
azaabatan nama qur’aanni dubbii namaati je`u
seensisa jechi’.
ÝóáóãóÇ ÃóæúÚóÏó Çááøóåõ ÈöÓóÞóÑ
Duuba , hoggaa Rabbiin azaaba qopheyse.
áöãóäú ÞóÇóáó Çöäú åóÐóÇ ÇöáÇøó Þóæúáõ ÇáÈóÔóÑ
Nama qur`aanni dubbii namaati je’eef.
ÚóáöãúäóÇ æóÃóíúÞóäøóÇ Ãóäøóåõ Þóæúáõ ÎóÇáöÞö
ÇáÈóÔóÑ
Akka qu’`aanni ,dubbii Rabbii nama uumee taye
beynee , hubbanne.
æóáÇó íõÔúÈöåõ Þóæúáõ ÇáÈóÔóÑ
Qur`aanni dubbii namaa hin fakkaatu.
æóãóä æóÕóÝó Çááøóåó ÈöãóÚúäóì ãöä ãóÚóÇäöì
ÇáÈóÔóÑ
Namni sifa namaatin Rabbi wassafe, kan dubbiin
Rabbii , akka dubbii namaati je’e.
ÝóÜÜÜÞóÏ ßóÜÝóÜÜÜÑ
Dhugumaan Rabbitti kafare.
Ýóãóäú ÃóÈúÕóÑó åóÐóÇ ÇÚúÊóÈóÑ
Namni waanin je`e kana , qalbi`iin laale
gorfame.
æóÚóä ãöËúáö Þóæúáó ÇáßõÝøóÇÑö ÇöäúÒóÌóÑó
Waan kuffaarri je`u dhiise . wanni kuffaarri
je`u: Rabbiin hin jiru takkaa nama fakkaata
jechu`uu, namni waan isaan je`an dhiisee, waan
dubbannee dabarsine qabate.
Úóáöãó Çóäøóåõ áóíúÓó ÈöÕöÝóÇÊöåö ßóÇáÈóÔóÑ
Akka Rabbiin,sifa isaatin nama hin fakkaanne
beekhe.
æóÇáÑõÄúíóÉõ ÍóÞñ áÃóåúáö ÇáÌóäøóÉö
Warri jannataa Aakhira`atti Rabbi arguun haqa.
ÈöÛóíúÑö ÇöÍóÇØóÉò æóáÇó ßóíúÝöíøóÉò
Akkanaafii, akkanaa beekhu`uun male`etti
qixxisuun mala`etti
ßóãóÇ äóØóÞó Èöåö ßöÊóÇÈõ ÑóÈøöäóÇ
Akka qur`aanni Rabbii keenyaa dubbatetti.
(
æõÌóæåñ íóæúãóÆöÐò äóÇÖöÑóÉñ Çöáóì ÑóÈøöåóÇ
äóÇÙöÑóÉ )
(Wujuuhun yawma`izhin nadgirah ilaa Rabbihaa
naazgirah ) je`ee , Ma`naan isaa: guyyaa boruu
fuulli gariininni fuula warra jannataatii
gammada`a bareeda , gara Rabbii isaati laala.
æóÊóÝúÓöíÑõåõ Úóáóì ãóÇ ÃóÑóÇÏóåõ Çááøóåõ
æóÚóáöãóåõ
Akkaataa Rabbi itti argan, kan qur`aanni nuu
hime fassaruun, akka Rabbi beekhutti, akka nuti
beynuttii mitii.
æóßõáøõ ãóÇ ÌóÇÁó Ýöì Ðóáößó ãöä ÇáÍóÏöíËö
ÇáÕóÍöíúÍö ãöäú ÑóÓõæáö Çááøóåö Õóáóì Çááøóåõ
Úóáóíúåö æóÓóáøóãó Ýóåõæó ßóãóÇ ÞóÇáó
Wanni hadiisa fayyaa qabu taye, kan ergamaa
Rabbirraa nu gaye, kan Rabbi argu`utti rarra`u
,akkuma nabi Muhammad je`ee ,ni dhugo`oomsina.
æóãóÚúäóÇåõ Úóáóì ãóÇ ÃóÑóÇÏó
Ma’naan isaatis,akkuma nabi Muhammad itti fedhe
,akka nuti itti feenee miti .
áÇó äóÏúÎõá Ýöì Ðóáößó ãõÊóÃóæøöáöíäó
ÈöÂÑóÇÆöäóÇ
Waan qur’aanafii hadiisarraa nuu dhufe, itti
seennee, mala kheenyan akka feenetti hin
fassarru.
æóáÇó ãõÊóæóåöãöíäó ÈóÃóåúæóÇÆöäóÇ
Ammallee akka yaada keenyatti jallifnee ,
seyiinsan hin fassarru, waanuma Rabbirraa nuu
dhufe jala deemna.
ÝóÇöäøóåõ ãóÇ Óóáöãó Ýöì Ïöíäöåö ÇöáÇøó ãóä
Óóáøóãó áöáøóåö ÚóÒøó æóÌóáó æóáöÑóÓõæöáåö Õóáóì
Çááøóåõ Úóáóíúåö æóÓóáóã
Maalif namni diin isaa nagaya isaa bayu, nama
Rabbiif if kennee, waan inni je`u
dhugo`oomsu,kan waan nabi Muhammad dhufeen
hunda,dhugo`oomsee jala deemu.
æóÑóÏøó Úöáúãõ ãóÇ ÅöÔúÊóÈóåó Úóáóíúåö Çöáóì
ÚóÇáöãöåö
Kan waan ma`naan isaa, qur`aanafii hadiisarraa ,
itti wal fakkaatte , gara nama tafsiira isaa
beekhuu deebise , malee , namni biraa diin isaa
nagaya isaan bayu.
æóáÇó íóËúÈõÊõ ÞóÏóãõ ÇáÇöÓúáÇóãö ÇöáÇøó Úóáóì
ÙóåúÑö ÇáÊóÓúáöíãö æóÇáÇöÓúÊöÓúáÇóã
Miilli islaamaa,dudda dubbii Rabbiitifii, waan
ergamaan isaa Muhammad dhufeen mara ,qeebalanii,
itti if kennanii , jala deemu`urratti malee ,gad
hin dhaabbatu ,islaamummaan mu`mina ,yoo
qur`aanafii ,hadiisa jala deeme malee hin cimtu
hin raggaatu.
Ýóãóä ÑóÇãó Úöáúãõ ãóÇ ÍóÙóÑó Úóäúåõ Úöáúãõåõ
Namni, waan beekhun isaa isarratti dhowwame,
baruu barbaadu. takkaa hubatuu barbaade ,kan
waan shari`aan irraa isa dhoowwite , qoqqotee
beekhuu fedhe
æóáóã íóÞúäóÚ ÈöÇáÊóÓúáöíãö Ýóåúãõåõ
Kan ayliin isaa waan shari`aan jettu, hin
fudhanne, kan dabree waan biraa barbaadu.
ÍóÌóÈóåõ Úóä ÎóÇáöÕö ÇáÊóæúÍöíÏö
Waan Rabbiin je`e dhiisee waan biraa barbaadun
sun,tawhiida qulqullu`urraa ,isa hijaaba .takkaa isa dhoowwa , yookaa daya.
æóÕóÇÝöì ÇáãóÚúÑöÝóÉö
Ammallee beekkomsa xaliilarraa,isa ittisa.
æóÕóÍöíÍõ ÇáÅöíúãóÇäö
Ammallee iimaana fayyaa qaburraa isa deebisa.
ÝóíóÊóÐóÈúÐóÈõ Èóíúäó ÇáßõÝúÑö æóÇáÅöíãóÇä
Namni waan hin beynetti seenee, akka ifii
fedhetti fassaru, kan waan Rabbiin je`e ,akkuma
inni je`etti hin fudhanne , inni kufri`iifii ,
iimaana jidduu lullulata
æóÇáÊóÕúÏöíÞö æóÇáÊóßúÐöíÈõ
Ammallee inni Rabbi dhugo`oomsu`uufii , isa
kijibsiisuu jidduu jira.
æóÇáÅöÞúÑóÇÑõ æóÇáÅöäúßóÇÑõ
Ammallee inni islaama eehamu`uufii , diduu
jidduu jira.
ãõæóÓúæöÓÇð ÊóÇÆöåÇð ÔóÇßÇð
Waswaasama`aa , dhama`aadha , shakka`aa.
áÇó ãõÄúãöäÇð ãõÕóÏöÞÇ
Mu`mina waan Rabbiin je`u hunda dhugo`oomsu kan
hin tayin.
æóáÇó ÌóÇÍöÏÇð ãõßóÐöÈÇð
Kan moromee waan Rabbiin je`u khijibsiisaa hin
tayin , jidduma tana rarra`a , takkaa deddeebi`a
. kun haala nama waan islaamni irraa dhoowwu
baratu`uu deemuti. Takkaa hiixatuuti, kan waan
qur`aanafii, hadiisni je`u qajeelee hin fudhanne.
Mu`minni dhuga`aa kan waan islaamni dhufeen
qeebalu. odoo ayliin isaa qeebalu`uufii,
qeebaluu dhabuu hin laall.
æóáÇó íóÕöÍõ ÇáÅöíúãóÇäõ ÈöÇáÑõÄúíóÉö áÃóåúáö
ÏóÇÑó ÇáÓóáÇóã
Warri jannataa Rabbii isaanii argu`utti amanuun
fayyaa hin tayu.
áöãóä ÇöÚúÊóÈóÑóåóÇ ãöäúåõã Èöæóåúã
Nama isaanirraa Rabbiin sifa akkanatti. Argamaa
seyee, sifa akkanarratti argamuun, namatti
fakkaatu`uu, Rabbiin naman fakkaatuu , tanaaf
jecha Rabbiin hin argamu, warra je`uuf argaa
Rabbitti amanuun isaanii fayyaan taatu.
Ãóæú ÊóÃóæøóáóåóÇ ÈöÝóåúã
Takkaa nama aayata qur`aanaa ,ammallee hadiisa
Aakhira`atti, mu`minni Rabbi ni argaa, nuu
himu,akka malee fassaree ,argaa Rabbii hin
eehamne,inni arga`atti amanuun isaa fayyaan tayu.
ÇöÐú ßóÇäó ÊóÃæöíáõ ÇáÑõÄúíóÉö æóÊóÃæöíáõ ßõáøó
ãóÚúäóì ÃõÖöíÝó Çöáóì ÇáÑõÈõæÈöíøóÉö ÈöÊóÑúßö
ÇáÊóÃúæöíáö
Maalif argaa Rabbii,tan qur`aanni, ammallee
hadiisni dhufeenitti amanuun, ammallee fassaruun
akka malee fassaranii, hiikkaa nama hundaa
beekkamturraa jallisuu dhabu`u, akka Mu`tazilaan
(Ru`yaa) beekkomsatti fassartetti. wanni biraa
ta Rabbitti rarraatulleen akkasi.
æóáõÒõæãõ ÇáÊóÓúáöíãö æóÚóáóíåö Ïöíäõ
ÇáãõÓúáöãöíä
Akkuma Rabbiin qur`aana keessatti dubbatetti,
akkuma ergamaan isaa: Rabbii keessan
aakhira`atti ni argitan je`etti, akkuma inni nuu
himetti qabatu`,(ru`yaa) arga’aan fassaru’,
kanarratti diinan orma islaamaa jaarame.
Mu`tazilaan, qur`aanafii ,hadiisa, argaa
Rabbitti rarra`u hunda, akka namaa mul`aturraa
jirjiirtee fassarte, wanni isaan seyan, rabbi
arguu yaadun khalqi`itti isa fakkeessu`uu,
Rabbiin khalqii hin fakkaatuu , tanaaf jecha,isa
arguun,waan hin malle seyan ,ammoo nuti wanni
yaannu ,Rabbii kheenya akka inni waa takka hin
fakkaannetti garraadha
æóãóä áóãú íóÊóæóÞó ÇáäøóÝì
Namni waan qur`aanni nuu hime, kan hadiisni nuu
hime, diduu hin dhiisin, kan waan akka argaa
Rabbii faa qeebaluu didu.
æóÇáÊóÔúÈöíå
Ammas namni Rabbi wahitti fakkeessuu hin dhiisin.
Òóáú
Karaa haqarraa maqe, jallate.
æóáÇó íóÕöÈ ÇáÊóäÒíöå
Rabbii isaa, waan isaan hin mallerraa hin
qulqulleessine.
ÝóÇä ÑóÈøóäóÇ ãóæÕõæÝ ÈöÕöÝóÇÊö ÇáæóÍúÏóÇäöíóÉö
Rabbiin keenya ol tayee,sifa tokkummaa zaatatiin
wassafamaa, zaatti akka zaata isaa hin jirtu.
ãóäúÚõæÊ ÈöäõÚõæÊö ÇáÝóÑúÏóÇäöíóÉ
Ammas Rabbiin tokkumaa sifaatin wassafamaa,wanni
sifa akka sifa isaa qabu hin jirtu.
áóíúÓó Ýöì ãóÚúäóÇåõ ÇóÍóÏñ ãöä ÇáÈóÑöíøóÉ
Nam tokkolleen, kan isatti qixxaayu hin jiru ,
zaatafii sifall`een.
æóÊóÚóÇáóì Úóäö ÇáÍõÏõæÏ
Rabbiin likkeeffamu`urraa ol tayee jira . inni
hangana jechuun isaan hin malu. Beekkomsi isaa
hangana, dandeytin , isaa hangana , jechuun
isaan hin malu.
æóÇáÛóÇíóÇÊö
Rabbiin hanga qabaatu`urraa ol taye .inni
achitti dhaabbata jechuun isaan hin malu.
æóÇáÃóÑúßóÇäö æóÇáÃóÚúÖóÇÁ
Rabbiin humna qaamaa,tan foonifii, dhiigarraa
walitti qabamte, qabaatu`urraa ol taye sun nama
walitti isii qabutti haajamtii. Rabbiin waan
wahirraa walitti qabamee mitii.
Ammoo waan maqaa humna qaamaa taye , kan
shari`atti dhufe, akkuma inni dhufetti qeeballa
, wanni jennu : Rabbiin harka ni qaba. haa tayuu
akka harka keenyatii miti . Rabbiin ija ni qaba
. haatayuu akka ija waan uumameetii miti ,
maalif, Rabbiin waa takkan fakkaatuu, waa
takkalleen isa hin fakkaatu.
æóÇáÇóÏóæóÇÊö
Rabbiin meeshaa qabaatu`urraa ol taye.
æóáÇó ÊóÍúæöíóå ÇáÌöåóÇÊõ ÇáÓøöÊú
Jihaan jahan : jalaa gubbaan mirgaa bitaan ,
boodafii durri , Rabbiin hin marsu.
Odoo waan jihaa taye hin uumin dura jiraa
eegasii hin jirjiiramne , tanaaf jecha jihaan
isaan hin marsitu.
ßóÓóÇÆöÑ ÇáãõÈúÊóÏóÚóÇÊ
Akka waan Rabbiin uumen marsitutti . jahaan
takkaa naannon hundi, waan Rabbiin guyyaa
keessaa uumee,wanni uumame Rabbiin hin marsitu.
akkuma beekkomsi namni rabbi beekhu, Rabbiin hin
marsine , jihaan jahanis, isaan hin marsine.
Rabbiin isi`ittin haajamu, inni waan uume
hundarraa dureessa, samii tayuu arshii tayuu
waan biraa tayuu.
Ammoo Rabbiin guddaan ol taye, waan uume hundaa
oli, arshii waan inni uume keessaa irra
guddo`orra ol taye jechuun hin dhoowwamu
shari`aatu dhufeenii. haa tayuu ol tayiinsi
Rabbii waa hunda uumee, ol tayiinsa, akka waan
uumameetii miti , akkuma Rabbiin nama hin
fakkaanne sifti inni ol tayu`uutis ol tayiinsa
namaa hin fakkaanne .tanaaf Rabbiin ol taye ol
tayiinsa isaan male jenna.
Nuti jecha Rabbiin ifiin yaamen , takkaa ifiin
je`een isa ni yaamna takkaa ni jennaan odoo
ma`naa isi`ii beekhullee baannee,waan isaan hin
mallerraa,takkaa wahitti isa fakkeessu`urraa isa
qulqulleysu'uun wajji. namni afaan oromoodhaa
beekhu , kan Rabbiin ol taye jechaa wallaale hin
jiru. tanaaf du`aa`ii isaanii keessatti : yaa
waaqa ol taye : je`an . haa tayuu ol tayiinsa
akkamii hin gaafatan , nama waan akkanaa
gaafatun : nama fitna`aa deemu , kan waan keessa
baruu hin dandeenyetti, isaan dhiibu je`an.
Rabbiin waan akkasirraa dhoowwee jiraa.
æóÇáãöÚúÑóÇÌõ ÍóÞ
Wanni sami`iin koran, kan mi`raaja je`amu ,haqa
dhuga`a. inni akka sullamaa ,takkaa korsi`aati
,odoo waan inni taye beekhullee baannee,
haatayuu mi`raajni lafaafii ,samii jidduu
dhaabameeti,nabi Muhammad nageenyi isarratti haa
jiraatuu, isarraan samii baye , takkaa kore.
æóÞóÏ ÇõÓÑöìó ÈöÇáäøóÈøöì Õóáóì Çááøóåõ Úóáóíúåö
æóÓóáóã
Dhugumaan nabi Muhammad, halkan tokko
(makkarraa), ka`baa maddi`ii, kaasanii, waan
yaabbi`ii , tan (Buraaq) je`amtu
yaabbachiisanii, (beytalmaqdis) geessanii ,
achitti nabi Muhammad ,anbiyoota isa
qeebalu`uuf, wal gayeen imaama tayee ,
salaachisee.